Thukham le Gupkhiatna cih thu Rev. Fr. Damian Dal gelh

Thukham le Gupkhiatna cih pen Pasian kiangpan hong pai hi-in Moses leh Jesu tung tawn hi. (Photo Edit: Mr. Anthony Piang)

Thukham le Gupkhiatna! Dotna nih: Thukkham pen Topa zeisu in a Si leh Sa tawh hong tatkhit teh kisam nawnlo ci uhhi. Mawhna i bawl hang Jesu Si leh sa tawh hong tatsa hi-in, vangam direct tung ding cimawk uhhi. Hih thutawh kisai in nonggen zawhnang hongthum ing (Thudong, Peter Lalpi, USA)

Laisiangtho sungah Topa Jesu in Thukham tawh kisai in hici in honghilh hi:

Thukham aphiat dingin hong pai hi, ci-in hong ngaihsun kei un. Thukham aphiat dingin a hong pai hiloin, a kicingsak dingin a hong pai ka hizaw hi. Hoihtakin na phawk ding uh thu panin: Van leh lei a bei mateng, hih thukhamte a neupen khat nangawn' deihna tangtung lopi-in mawkmailo ding hi (Mt 5: 17-18).

Topa Jesu in bangci bangin Thukham hongkicingsak hiam cih i theihtel ding athupi mahmah ahihi. Tua thu i tel nadingin, Laisiangtho sunga hong kihilh thukham namthum i enmasa dinghi. Tua thum te in:

(i) Pasian thukham namsawm (Paikhiatna 20: 1-17, Gamlakvakna 5: 6-21)

(ii) Moses thukham tuamtuam te

(iii) Topa Jesu hongpiak thukham (Jn 13: 34; Jn 15: 12, 17).

(i) Pasian Thukham namsawm (Paikhiatna 20: 1-17)

Ama mite khat le khat ki-it in amadeihna bangin anuntak theihna dingun Pasian in Moses tungtawn in nuntakzia ding hilhin, sihna lam atunthei hoihlo nuntakzia tepan akidoptheih nading un Thukham napia hi. Tua Thukham te mihing bawl leh, mihingte in phuattawm hi lo in, Pasian kiangpan hongpai ahih manin, kua mah in phiatthei lo in, zong paikhia thei lo uhhi. Hi thu hangin, Topa Jesu in Thukham aphiatding in hongpai ka hi kei a, akicingsak ding in hongpai ka hihi ci in, siangtak in honghilh hi. Tua Thukham namsawm te in Pasian leh mihing te kizopna apicingsak lampi te hi in, Pasian le mihing kizopna, mihing le mihing kizopna cih thunih te Pasian deihna tawh kituak nuntak-kizopna ahih nading lampi te ahihi.

Thukham namsawm te i etkik ciangin, amasa penpen Thukham in;

1. Kei in na Topa Pasian ka hihi. Keilo ngal adang nate nabia kei in.

Leitung vantung abawl asiam Pasian khat bek hi in, tua Pasian bek bia dingin hongsawl hi. Hi thukham kiphiat thei ngeilo ding ahih na thu hangin, Topa Jesu in Thukham phiatding hilo in, acingsak dingin hongpai ka hihi naci hi. Mikhempeuh te in, Pasian khatbek ahi, anungta Pasian bia in, tawntung nuntakna angah theihna dingun, Topa Jesu hongpai in, anuntakna hongpiak khiatna tawh mihing khempeuh te in, a Pa mai ah, dikkisakna ngah in, tawntung nuntakna angah theih nading un Pasian khatbek om a, tua lo Pasian dang akibiakloh nading thukham hongkicingsak hi. Tua thu hangin, Jesu Topa a ummi khempeuh te in, Thukham paikhia lo in, honggum pa Topa Jesu deihna bangin, Pasian khatbek i biakna tawh Thukham akicingsak dingte ihi zaw hi.

2. Na Topa Pasian min nathangzat kei in.

Anungta tawntung, vangliatna khempeuhtawh acing Pasian a ummi te in, bangci bangin, Topa min thangzat in, kimawkciam na, hamsiatna, kitot kiselna, in zangthei ding ahihiam. Tuabang gamtatna in, Pasian min thangzatna ahih manin, Pasian in deihlo ahihna thu honghilh hi. Pasian a um taktak mite ading hi Thukham beithei dingin i lamen dinghiam. Bei ngei lo ding bek tham lo in, nisim i nuntakpih ding ahi zaw hi. Tu hunciangin, Pasian ka um, Jesu Topa kasanghi aci mitampi te pawlkhat in, Topa min thangzat in, Topa minsuangin, kimawk ciam nate, Topa minsuangin, samsiatna gensiatna zahko nate zatbelh in nathei uhhi. Tua bangnuntakna pan kisawm in,anungta Topa min siangthotak leh zahtakna tawh i nuntakpih nang honghilh ahihi. Israel minam te in, Pasian min pen vanglian lua hi ci in um in thei uh ahih man in, Pasian zong naci ngamlo in, YHWH cih nangawh awgging in lokhia ngamlo uh a, Adonai ci in nasam uhhi.

3. Na Topa Pasian ni nasiangtho sak in

Topa a um mite adingin Topa ni i sianthosak ding Pasian hongpiak i vaipuak ahihi. Hih thu hangin, Christian akici, Jesu Topa a um, honpa leh gumpa in sangin, ama thawhkikna tawh sihna azawhni, ni khempeuhte lak ah asiangtho pen ni, avanglianpen ni ahi, Topa thawhkik ni pen Topa ni (the Day of the Lord) ci in, Christian masa te in AD 50 pekpan naciam teh in, tua ni in, athokik Topa bia in, phatin pahtawi nate nanei uh a, tuni dongciang, Jesu Topa a ummi khempeuh in, Topa thawhkikni pen Topa ni ci in, siangthosak in, biakpiakna ni i zanghi. Topa ni siangthosak ding thukham pen bangci in mite in maimangsak theiding ahi hiam.

Thukham namsawm te sungpan in ali na pan a sawmna dongin mihing te khat le khat Topa deihna banga nuntak theihnang lam honghilh ahihi. Nu le pa zahtak ding, mithat lo ding, mizi/mipasal tawh mawhlo ding, mi na guuksak lo ding, aman lo teci panglo ding, mi neihsa deihgawh lo ding cih te ahihi.

Thukham kisam lo aci mi te in, adah huai penpen mi ahihi. Banghanghiam cihleh Topa Jesu min suangin, a uut uut un gamtat theihnang khuanngah akisa khialkha mi ahih manin, alau huai penpen mi ahihi. Topa Jesu i upa, isan khit ciangin, nu le pa zahtak kulnawn lo ding ahi hiam, mina guuksak lel in, uut uut in gamta in, Jesu in honggum zo ciding i hi hiam, aman lo teci pangin, Jesu ka um hi ci ding i hihiam. Hih thute hangin, thukham kisamlo aci mi in, Jesu Topa honghilh, "Thukham aphiatding kahi kei hi, akicingsak dinginhongpai ka hihi," cih kammal tawh ki lehbulh in, kikeelkik ahih nathu theihding athupi ahihi.

Christian te in Moses thukham aki nuntakpih ahi kei hi. Moses thukham tawh kisai in, Joshua 8: 31-32 sungah "Torat Moshe תֹּורַת מֹשֶׁה"hici in nakigelh a, "instructions of Moses" - Moses thupiakna cihna hi in, thukham ahi kei hi. Hih thu hangin, Torah of Moses ci in naki gelh hi. Hih Moses thupiakna (Moses' instructions) in Judah minam te ii nisim nuntakna ding tawh kisai in, minam khat ii zuihding ngeina leh gamtatna hi in, Pasian thukham ahi kei hi. Tua thu ahangin Catholic Pawlpi in "Thukham" acih ciangin, "Moses thukham" hi lo in, Pasian thukham akigen ahih nathu telding athupi ahihi.

Topa Jesu in thukham phiatding hongpai hilo in, akicingsak dingin hongpai ahih mahbangin, thukham namsawm te Thukham namnih in honggawm sak hi. Tua in:

Sia aw, thukham khempeuh sung panin bang thukham lianpen ahi hiam?” ci-in a dong hi. Jesuh in, “Na Topa Pasian na lungsim khempeuh, na nuntakna khempeuh, leh na pilna khempeuh tawh na it ding hi, cihna ahi hi. Hih pen a masapen, a lianpen thukham ahi hi. A nihna pen a masa mah tawh kibang a, nangma pumpi na it bangin na vengte na it in, cihna ahi hi. * 40Hih thukham nihte tung panin thukham dang khempeuh leh kamsangte' thuhilhna khempeuh a hong mengkhia ahi hi,” ci-in a dawng hi (Mt 22: 36-40).

Pasian i itding leh midangte zong eimah i ki-it bangin it in, Topa in anuntakna piakkhia in eite hongit mahbangin, ei te in zong i nuntakna nangawn itsit lo in, midangte ading ipiak khiatna tawh, Pasian tungah i upna, i muanin, i itna te i lahkhiat theih nading in, Jesu Topa in eite thu hong pia a, tua in, "Kei mah in note kongit mahbangin, note khat le khat na ki-it un" (Jn 13: 34, Jn 15: 12,17) hong ci hi.

Moses tungtawn in Pasian hongpiak Thukham namsawm le Topa Jesu hongpiak Thukham namnih in aki bang ahihi. Pasian le mite kizopna leh, Pasian i upna hangin, Pasian deihna bangin, mihing te khat le khat kikal ah kizopna hoih pianin, leitungah Pasian gam amalep te i suakding pen Topa deihna hihi. Tua thu hangin, Topa honghilh thunget na sungah, "Nagam sungah kote hongla in" ci lo zaw in, "Hih leitungah nagam hongtungta hen, Vantungah nadeihna akicih mahbangin, hi leitungah zong kicing ta hen" ci in hongngensak ahih nathu phawk in, Thukham in nuntakna lampi, Pasian deih nuntakna zia, gupkhiatna ngahmi te nuntakzia ding lampi ahizawk na thu phawkin, tuabang nuntakzia tawh Topa mai ah, asiangtho minam, Jesu Topa a um le ama thu azui taktak te ihih na akilangsak minam ihih zawk nang, khat le khat khut kilen kawm in, mapangciat ni, Topa minthang ta hen, amen.

Collected by Mr. Anthony Piang

Source: Rev. Fr. Damian Dal

Leuven, Belgium

22 Feb, 2015

#RVA, #KalayDiocese, #commandments, #gupkhiatna,

Add new comment

3 + 13 =