Ngeina leh Khuahun: Nilekha khenzia Sep-2023

Ngeina leh Khuahun thu sungah Pupate in kum khat sungaa hunki khel zia tawh ki zui aa a Hun khenzia te uh ih ki kum ding hi. Lei pian ciil aa kipan in ni leh kha om aa, ni khat ki ci pen sunkhat leh zan khat in ki ciamteh hi. Sun 7 leh zan 7 pen nipi khat in a ki ciamteh ahi hi. Tuapen lei piancil pan Pasian sehsa Nipi kaal khat ahi hi. Tangthu theite in a gen uh ciangin BC 3100 kum pawl-in Mesopotamia aa Sumeria mi nam te-in calendar na bawl masa pen uh aa, kha 1 pen ni 29 a hih kei leh 30 in na ciamteh uh in, kum khat sungah kha 12 na omsak uh hi. Ei Zomi te sungpan nidanglai pupaten zong tua Nipi kaal khat sung aa om Ni-te pen ceptehna min na nei ciat uh hi. Tuate in: "hangsa ni, Lakmai ni, Ningthokah ni, Leipak ni, Zumsakeih ni, Sakon ni, Nipi ni" cih bang tengin na kehn uh hi. Nidanglai pupaten zong calendar bawlin a na cepteh loh uh hangin kum khat sungah kha 12 mah in ceptehna min na nei ciat uh hi. A maute khenzia pen van aa nil eh kha te ki hei zia en uh aa, kha de kha mang cih tawh khuahun zui-in na khen uh aa kawlte calendar tawh ki lamdang lualo hi. Hih pupate kha ceptehna minte in: Khasimna: Dotakha, Dopikha, Zingkha, Gamkha, Taangsihkha, Tangkha, Phalkha, Khuadokha, Nokha, Kaukha, Theinosihkha, Tunnkha, Pupate in khua hun zong kawlte aa mah vangin khuahun nam 3 in na khen uh aa tuate in: Khuakhalhun, Tukhun/ Guahtui luanhun leh Phalbihun cih bangin na khen uh hi. Khuakhalhun: Hih hunsungin pupaten a kumkhat nasep ding lo khawhna ding mun vatin, khuadam hun pan khua lum hun a kipan ding hita aa, singtehte kiain gam keu aa lohalin, khuapi guah a zuk khit ciangin (khai, mehgah mehteh, leh khaicite tuh uh hi, tua pen Lopawi a ci zong omhi. Khuakhal-hun sung aa-om khate pen Tunkha, Dotakha, Dopikha,Zingkha cih kha 4 teng ahi hi. Tukhun/ Guahtui luanhun: Hih hun pen guah guah zuk hun hi aa, singkung lopa hoihin, a tuh uh khai kungte zong hong khang khia hi. An lakh un naita aa, a paalte bang ki lep thei-in tua pen tuk tun hun ahih manin tuk hun a ci uh na hi ding hi. Tua tukhun pen Gamkha, Taangsihkha, Tangkha, Phalkha, hih khali sung ahi hi. Phalbihun : Hih hun pen kha dangte sangin khua dam pha deuh hi. Khuado-kha, No-kha, Kaau-kha, Theinosih-kha cih hih kha 4 hunsung pen Phalbi kici hi. Pupate ngeinate ciamteh in itna sinthu khaubang hual khawm ni. Ka Lungdam. A Kai khawm: Mr. Anthony Piang

Add new comment

2 + 9 =